લખનૌના ટુંડે કબાબ નોન-વેજ ફૂડ પ્રેમીઓમાં ખૂબ પ્રખ્યાત છે. સો વર્ષ કરતાં પણ વધુ જૂની આ દુકાનમાં ટુંડે કબાબ ખાવા માટે લોકો દૂર-દૂરથી આવે છે. આ સાથે, તેઓ એ પણ જોવા માંગે છે કે આ ટુંડે કબાબમાં શું ખાસ છે. લખનૌમાં 125 વર્ષ જૂની ટુંડે કબાબની દુકાનના માલિક હાજી રઈસ અહેમદનું નિધન થયું છે. તેમના મૃત્યુ બાદ ટુંડે કબાબ ફરી એકવાર ચર્ચામાં આવી. આજે અમે તમને જણાવીશું ટુંડે કબાબની સ્ટોરી.
ઉત્તર પ્રદેશની રાજધાની લખનૌનું નામ સાંભળતા જ તમારા મગજમાં બે વાત આવી જ હશે. લખનૌની બોલચાલ અને લખનૌનું ભોજન. લખનૌના ફૂડમાં પણ સૌથી પ્રખ્યાત ટુંડે કબાબ આપણા મગજમાં આવે છે. અને કેમ ન આવે ? તેમના અદ્ભુત સ્વાદની સુગંધ માત્ર દેશમાં જ નહીં વિદેશમાં પણ ફેલાયેલી છે. અહીં આવતા દેશી-વિદેશી પર્યટકો સરનામું પૂછીને એકવાર અકબરી ગેટની આ દુકાને પહોંચી જાય છે.
117 વર્ષમાં ખુલ્યા પછી પહેલીવાર જૂનમાં એક દિવસ માટે દુકાન બંધ કરવામાં આવી હતી. તેનું કારણ માંસનો પુરવઠો ન મળવો હતો. બીજે દિવસે જ્યારે દુકાન ખુલી ત્યારે તુંડે કબાબ પ્રેમીઓનું ટોળું અહીં ઉમટી પડ્યું હતું કે બધું બરાબર છે કે નહીં. હવે તમે સમજી જ ગયા હશો કે લખનૌની આ વાનગી કેટલી પ્રખ્યાત છે. ટુંડે કબાબની દુકાન બંધ કરવાના સમાચાર દેશભરના મીડિયામાં પણ ચર્ચામાં આવ્યા હતા.
લોકોને આશ્ચર્ય થયું કે ખાણીપીણીની દુકાન બંધ થવાના સમાચાર મીડિયામાં આટલી ચર્ચા કેવી રીતે થઈ. વાસ્તવમાં, આ અસર એટલી સ્વાદની હતી, જેની સામે દેશના મોટા શેફ અને ફાઇવ સ્ટાર હોટલોની વાનગીઓ પણ ફિક્કી પડી જાય છે. ચાલો અમે તમને લખનૌના તે ટુંડે કબાબનો પરિચય આપીએ… લખનૌના ટુંડે કબાબની વાર્તા 1905 માં શરૂ થાય છે, જ્યારે અહીં અકબરી ગેટ પર પહેલીવાર એક નાની દુકાન ખોલવામાં આવી હતી.
ટુંડે કબાબની કહાની આના કરતા એક સદી જૂની છે. દુકાનના માલિક રઈસ અહેમદ કહે છે કે તેમના વડવા ભોપાલના નવાબમાં રસોઈયા હતા. ભોપાલના નવાબો ખાવા-પીવાના ખૂબ શોખીન હતા. વધતી જતી ઉંમર સાથે મોઢામાં દાંત ન હોય તો ખાવા-પીવામાં તકલીફ થવા લાગી. તેમ છતાં તેની અને તેની પત્નીની ખાવા પીવાની ટેવ છૂટી ન હતી. આ જ કારણથી તેમના માટે આવા કબાબ બનાવવાનું વિચારવામાં આવ્યું જે સરળતાથી ખાઈ શકાય. આ રીતે આ કબાબની સફર શરૂ થઈ.
આ માટે માંસને બારીક પીસીને તેમાં પપૈયું મિક્સ કરીને એવા કબાબ બનાવવામાં આવ્યા કે તે મોંમાં ઓગળી જાય. સ્વાદ માટે તેમાં વિવિધ મસાલા ઉમેરવામાં આવ્યા હતા. આ પછી હાજી પરિવાર ભોપાલથી લખનૌ રહેવા ગયો. અહીં તેણે અકબરી ગેટ પાસેની ગલીમાં નાની દુકાન શરૂ કરી. ટુંડે નામના આ કબાબના નામ પાછળ એક રસપ્રદ વાર્તા છે. વાસ્તવમાં ટુંડે એ છે જેને હાથ નથી. રઈસ અહેમદના પિતા હાજી મુરાદ અલી પતંગ ઉડાવવાના ખૂબ જ શોખીન હતા. એકવાર પતંગ ઉડાડતી વખતે તેનો હાથ તૂટી ગયો. જેના કારણે તેણે પાછળથી હાથ કપાવવો પડ્યો હતો. હવે તે પતંગ ઉડાડી શકતો ન હતો, તેથી મુરાદ અલી તેના પિતા સાથે દુકાન પર બેસવા લાગ્યો.
તેના હાથની ગેરહાજરીને કારણે, જે પણ અહીં કબાબ ખાવા માટે આવતા હતા તે ટુંડે કે કબાબ કહેવા લાગ્યા અને અહીંથી તેનું નામ ટુંડે કબાબ પડ્યું. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે દુકાન ચલાવતા રઈસ અહેમદના પરિવાર સિવાય અન્ય કોઈ તેને બનાવવાની ખાસ પદ્ધતિ અને તેમાં ઉમેરવામાં આવતા મસાલા વિશે નથી જાણતું. હાજી પરિવારે આજ સુધી આ રહસ્ય કોઈની સાથે શેર કર્યું નથી. તેના પરિવારની દીકરીઓ પણ નહીં. આ જ કારણ છે કે અહીં જે ટૂંડે કબાબનો સ્વાદ મળે છે તે આખા દેશમાં બીજે ક્યાંય જોવા મળતો નથી.
હાજી રઈસના કહેવા પ્રમાણે, કબાબમાં સોથી વધુ મસાલા ઉમેરવામાં આવે છે. આજે પણ એ જ મસાલાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જે સો વર્ષ પહેલાં મિશ્ર કરવામાં આવતો હતો. તેમને બદલવાની જરૂર નહોતી. ટુંડે કબાબની રેસીપી કોઈને ખબર નથી, તેથી મસાલા અલગ-અલગ દુકાનોમાંથી ખરીદવામાં આવે છે. ત્યારબાદ ઘરમાં બંધ રૂમમાં તેને ગાળીને તૈયાર કરવામાં આવે છે. આમાંના કેટલાક મસાલા ઈરાન અને અન્ય દેશોમાંથી પણ આયાત કરવામાં આવે છે.
આજે આ ટુંડે કબાબ દેશ અને દુનિયાભરમાં પ્રખ્યાત છે. દુકાન શરૂ થઈ ત્યારે એક પૈસામાં દસ કબાબ મળતા હતા, ધીમે ધીમે તેના ભાવ વધતા ગયા. હવે ટુંડે કબાબની દુકાનમાં તમને રૂ. 60માં બીફના 4 કબાબ મળે છે. તેની સાથે પરાઠા અલગથી લેવાના છે. જ્યારે મટન 4 રૂપિયામાં 120 રૂપિયામાં મળે છે. ટુંદે કબાબ ઉપરાંત રૂમાલી રોટી, અવધી ખીર, ચિકન સીખ કબાબ અને બ્લેક બફેલો કબાબ, રોસ્ટેડ ચિકન, ચિકન તંગડી પણ આ દુકાન પર ઉપલબ્ધ છે.
લખનૌના પ્રખ્યાત ટુંડે કબાબ બોલિવૂડ સુધી પહોંચી ગયા છે. આ સ્વાદની અસર એ છે કે શાહરૂખ ખાન, અનુપમ ખેર, આશા ભોંસલે અને સુરેશ રૈના જેવા મોટા નામ અહીં ટુંડે કબાબ ખાવા આવ્યા છે. બોલિવૂડ સુપરસ્ટાર શાહરૂખ ખાન ઘણીવાર આ ટુંડે કબાબ બનાવતી ટીમને તેના મુંબઈના ઘર મન્નતમાં વિવિધ કાર્યક્રમો માટે આમંત્રિત કરે છે. દિગ્ગજ અભિનેતા દિલીપ કુમાર પણ તેમના મોટા ચાહકોમાંના એક હતા.
